Architectuurtriënnale Lissabon 2022
Nog tot 5 december toont de 6de editie van Architectuurtriënnale van Lissabon met Terra projecten van over de hele wereld die via ruimtelijke interventies een alternatief bieden tegen de uitputting van energiebronnen, socio-economische ongelijkheid en klimaatverandering.
Hoofdcuratoren Cristina Veríssimo en Diogo Burnay nodigden hiervoor negen denkers en makers uit die in teams van twee of drie het curatorschap van elke van de vier tentoonstellingen waar Terra uit bestaat op zich namen.
In het MNAC, het Nationaal Museum voor Hedendaags Kunst, vindt de tentoonstelling Multiplicity plaats, gecureerd door de Zimbabwaanse denker Tau Tavengwa (African Centre for Cities) en de antropologe Vyjayanthi Rao (Terreform Center for Advanced Urban Research, New York). Zij presenteren een diversiteit aan collectieve of informele processen uit de ‘Global South’ die erin slagen zich zinvol aan te passen aan veranderende economische of klimatologische omstandigheden en die zo gebruikelijke ad-hoc werkwijzen in vraag stellen.
De jonge Mexicaanse architecten Loreta Castro Reguera en José Pablo Ambrosi cureerden de tentoonstelling Retroactive, getoond in de gerestaureerde elektriciteitscentrale in het MAAT museum. Hier staan architectonische oplossingen centraal die een bepaalde gemeenschap zowel letterlijk als figuurlijk het gevoel van (ruimtelijke) verbondenheid teruggeven. Een derde van de wereldbevolking leeft nog steeds in bijzonder kwetsbare omstandigheden door overbevolking, gebrek aan middelen en slechte infrastructuur. Deze tentoonstelling toont het potentieel voor interventie in deze gebroken en gemarginaliseerde gebieden zoals het project Tapis Rouge, een nieuw plein en ontmoetingsplek ontworpen door EVA Studio in Carrefour-Feuilles op Haiti.
In het CCB – Garagem Sul staat circulariteit centraal onder de titel Cycles, gecureerd door de Chileense filosofe Pamela Prado in samenwerking met de Chileense architect Pedro Ignacio Alonso. “Door het juiste gebruik van energie, water, menselijke arbeid en gerecycleerde materialen, gaat Cycles in op de rol van architectuur binnen de eindeloze processen van transformatie en herverdeling van (bouw)materiaal, en toont de mogelijke ontmoeting tussen architectuur en duurzaamheid, economie, erfgoed en herinnering.”, aldus de curatoren. Zij selecteerden onder meer BC architecten die in de installatie Architecture as Protoyping aan de hand van verschillende video’s uitleggen hoe ze in het entrepot aan Tours & Taxis in Brussel lokale aarde verwerken tot bouwmaterialen.
De vierde tentoonstelling, Visionaries, is meteen ook de grootste en meest ambitieuze met meer dan twintig projecten. In Culturgest, een voormalig postmodern bankgebouw, presenteert curator Anastassia Smirnova, directeur van het Moskou architectuurinstituut SVESMI, visionaire projecten van architecten, designers en ingenieurs die op “een systematische en duurzame manier de wereld kunnen veranderen”. Voor twee afzonderlijke zalen werkte ze samen met de Indische architecte Anupama Kundoo en de Belgische Caroline Voet als co-curator. Voet ontwierp een ruimte rond het werk van Dom Hans Van der Laan waarin diens visionaire en radicale zoektocht naar menselijkheid in de architectuur belicht wordt via tekeningen, een film over Abdij Roosenberg en zelfs een paterspij.
In Visionaries staan ook een reeks projecten van ORG Permanent Modernity die met landschappelijke interventies in de Noordzee op een alternatieve manier voor energiewinning zorgen. Alexander D’Hooghe (ORG): “Het gaat over grootschalige maritieme systemen die ecosysteemdiensten toevoegen in de zee en tegelijkertijd bijdragen op grote schaal aan de klimaattransitie via het opwekken van energie.”
In het kader van de Triënnale werden ook verschillende prijzen uitgereikt, zowel voor onderzoeksprojecten, studentenprojecten en ook een Lifetime Achievement Award. Deze werd toegekend aan de architecte Marina Tabassum uit Bangladesh voor haar werk “omdat ze erin slaagt via traditionele constructiemethodes technologische transformaties teweeg te brengen”, aldus de jury.
Naast het officiële programma van de Triënnale lopen momenteel een heel reeks tentoonstellingen in het ‘Off’ programma. Één daarvan is Tendency and Fact, een expo over het werk van Baukunst waarin Adrien Verschuere, in samenwerking met WBA en Architecture Curating Practice een reeks actuele projecten toont. Deze tentoonstelling is gedeeltelijk gebaseerd op Performance and Performativity die eind 2019 in Bozar getoond werd in samenwerking met A+ Architecture in Belgium.
Net zoals in vorige edities positioneert de Architectuurtriënnale van Lissabon zich opnieuw als een driejaarlijks collectief verkennings- en uitwisselingsmodel van nieuwe kennis en alternatieve praktijken gebaseerd op experiment en onderzoek waarbij een wijde mondiale blik de toon aangeeft.
