Erfgoed in gevaar : C&A Namen

De omgeving van het station van Namen is een echte toegang tot de stad, een overgangsgebied naar het historische centrum.

De place Léopold (Leopoldplein) is een centrale plaats die deel uitmaakt van een ontwikkelingsproject in de stedelijke herverkavelingsperimeter onder de naam “Quartier Léopold”. Deze is op 20 juni 2022 ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeentelijke autoriteiten.

Het project houdt geen rekening met de belangrijkste bestaande elementen, met name het C&A-gebouw dat in 1969/70 werd gebouwd door de architecten Léon Stynen en Paul De Meyer. Dit gebouw is niet zomaar een oud gebouw, integendeel, hieronder volgen enkele argumenten die in overweging genomen moeten worden om de sloop ervan te verbieden en over te gaan tot de bescherming van het gebouw :

1. Exemplarisch in stedenbouwkundige termen Het is één van de zeldzame moderne ontwerpen in het centrum van Namen. Door te breken met een historisch centrum dat als “homogeen” bestempeld kan worden in termen van rooilijn, materialen, type van opening en bedakingen, past het zich aan bij de naburige bouwhoogtes en weerspiegelt het de noties van stedenbouwkundige heterogeniteit / homogeniteit.
2. Exemplarisch voor zijn inplanting, die niet gewoon de contouren van het perceel volgt, maar zich over drie zijden uitspreidt, wat een royale openbare ruimte voor voetgangers vrijmaakt
3. Representatief voor de architectuur van de tweede helft van de 20e eeuw, waarvan de productie moet worden geherwaardeerd volgens de verklaring van de Waalse regering “Om snel de inventaris op te maken van het bedreigde erfgoed, met name het industriële erfgoed en de architectuur van de 20e eeuw”.
4. Exemplarisch voor typisch 20e-eeuws architectonisch onderzoek dankzij een abstracte en dynamische gevelcompositie met een zeer hoge graad van detail. De architecturale taal maakt deel uit van de zogenaamde “Brutalistische” beweging, die de nadruk legt op bouwmaterialen in hun ruwe staat. Gebaseerd op het klassieke principe van de Gulden Snede, vertoont het ontwerp van de gevels verwantschap met de werken van Le Corbusier.
5. Architectonisch opmerkelijk. Het gebouw bestaat uit een verzonken sokkel en een groot opengewerkt, zwevend volume met verdiepingen. De typische structuur bestaat uit een geheel van pilasters die, wanneer zij zijn opgesteld, een zeer grote verscheidenheid van indelingen en herschikkingen mogelijk maken. De verdiepingen zijn bekleed met geprefabriceerde betonnen niches die op een zeer subtiele manier zijn uitgelijnd. Een reeks gekleurde elementen animeert de gevels.
6. Representatief van een erfgoed in gevaar. Een uitdaging die niet alleen voor Namen geldt, maar een bredere verantwoordelijkheid heeft met betrekking tot de geschiedenis van de Belgische en internationale architectuur. Door het C&A-gebouw in Namen te slopen, wordt de stad beroofd van een element uit de moderne tijd dat zijn oorspronkelijke kenmerken en kwaliteiten heeft behouden.
7. Het C&A-gebouw in Namen maakt deel uit van een reeks winkels die in een paar jaar tijd door dezelfde onderneming zijn gebouwd. Zij zijn alle door dezelfde architecten gebouwd en hebben door hun architectonische expressie een gemeenschappelijke visuele identiteit aangenomen. De meeste zijn gevestigd in grote winkelstraten (Brussel, Antwerpen, Gent, Kortrijk, Charleroi, enz.) (zie https://vimeo.com/287980412
8. In een tijd waarin klimaatkwesties, duurzame ontwikkeling en energiebesparing gemeengoed zijn geworden, is zo’n grote en vervuilende sloop een contradictio in terminis. Het gaat om een gebouw in goede staat, dat geen tekenen van verval vertoont en dat sinds de bouw zijn functie heeft vervuld. Vandaag moet sloop het laatste redmiddel zijn in geval van een “onherstelbare” toestand.

Als bewijs van zijn kwaliteit wordt dit gebouw vermeld in de Waalse Gewestelijke Inventaris:

“Een gebouw van beschilderd beton in Brutalistische stijl van de architecten Léon Stynen en Paul De Meyer, gekenmerkt door het geometrische raster van zijn gevels. Het eerste niveau is grotendeels beglaasd en springt terug ten opzichte van de hogere niveaus, waardoor een overdekte passage voor voetgangers ontstaat. Aan de rechterkant van het gebouw is een parkeergarage, ontworpen door de architect Albert Mairy.”

Het pand komt ook voor in de Guide Architecture moderne et contemporaine 1893-2020. Namur & Luxembourg, in 2020 gepubliceerd door de Cellule Architecture van de Fédération Wallonie-Bruxelles (artikel A1, Maurizio Cohen, blz. 76).

De architecten:

Léon Stynen (1899-1990), en voor vele projecten zijn medewerker Paul De Meyer, bouwde een belangrijk oeuvre uit : het Belgisch paviljoen op de Wereldtentoonstelling 1939 in New York (in samenwerking met Henry van de Velde en Victor Bourgeois), het BP-gebouw in Antwerpen evenals het cultureel centrum ‘deSingel’ in Antwerpen, de casino’s in Oostende en Knokke, de Sint-Ritakapel in Harelbeke, de ‘Peter Pan’-school in Sint-Gillis, enz.

Hij was tevens directeur van het Institut supérieur national d’Architecture et des Arts décoratifs de La Cambre (1950-1965), een school die in 1928 door Henry van de Velde was opgericht en die lange tijd de belichaming van de moderniteit is geweest, en gaf les aan de architectuurafdeling van de Antwerpse Academie. Tenslotte heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het architectenberoep door zich in te zetten voor de bescherming van de titel en voor de oprichting van een beroepsorde waarvan hij in 1963 de eerste voorzitter was.

Het belang van Léon Stynen wordt bevestigd door de realisatie in 2018/2019 van een monografische tentoonstelling en boek door het Vlaams Architectuurinstituut.

Om al deze redenen, vragen wij :

1. Aan het Gemeentebestuur van Namen om elk stedenbouwkundig en architecturaal project te weigeren dat de afbraak van het gebouw “C&A” op de place Léopold 1 zou impliceren, en alles in het werk te stellen om de omgeving van dat gebouw te saneren door de verschillende beheerders (elektriciteit, parkings, verkeersborden, reclamedragers, paviljoen “coursier wallon”) te coördineren om een einde te maken aan de visuele vervuiling die dit gebouw ontsiert.
2. Aan de Minister van Erfgoed, Valérie de Bue, om dit gebouw te beschermen, met een voldoende perimeter, bedoeld om dit gebouw en de stedenbouwkundige visie waaruit het voortkomt in de verf te zetten … Om het in te schrijven op de vrijwaringslijst, na een zorgvuldige studie en zonder de sloop af te wachten.

>> Onderteken de petitie <<