Spartaanse soberheid als omgevingskwaliteit

Van publieke gebouwen – van kantoren en scholen tot rechtbanken – vinden we het stilaan normaal dat de overheid een zekere architecturale kwaliteit eist. Diezelfde overheid bestiert echter ook veel utilitaire gebouwen, zoals bijvoorbeeld loodsen waar men zout voor strooidiensten opslaat. Voor zulke gebouwen lijkt niemand kwaliteit belangrijk te vinden. Het tegendeel is waar. Dat bewijst de zoutloods die Rgpa (Goffart Polomé Architectes + Reservoir A) en NeyWow in Houffalize ontwierpen. Verbijsterend is helaas dat de overheidsdiensten zich na het vertrek van de ontwerpers inspanden om dat werk te verknoeien.

Een zoutloods dient om strooizout voor de wegen te stockeren. Daartoe volstaat een aan drie zijden afgesloten afdak van voldoende hoogte. Strooiwagens rijden inen uit aan de vierde, open zijde. Dat vraagt wel een grote hoogte, zo’n 8 meter. Een afdak voor het gebouw is eveneens noodzakelijk, om aan de open zijde inslaande regen te vermijden. Meer moet dat niet zijn. Het lijkt geen opdracht waarmee je als architect veel eer kunt behalen. Voor de openbare offertevraag van het Waals Gewest voor het ‘Design and Build’ van zo’n loods in Fontenaille, een gehucht van Houffalize, daagden dan ook maar twee gegadigden op. Een ervan was de combinatie Rgpa (Reservoir A en Goffart Polomé Architectes), Ney-Wow (de afdeling houtstructuren van het ingenieursbureau Laurent Ney) en TS Construct.

Ze haalden de opdracht binnen met een houtconstructie die uiterste soberheid aan een intrigerende vormgeving koppelt. “Aanvankelijk keek de administratie ‘Equipements et Transport’ vreemd op van onze aanpak en materiaalkeuze. Maar we wonnen hun vertrouwen door de uiterst precieze en economische vormgeving”, herinnert Brice Polomé zich. Daarom namen ze trouwens deel aan de offertevraag. “We vinden dat ook utilitaire gebouwen een doordachte vorm moeten krijgen. Ze bepalen evenzeer de kwaliteit van de context.” Dat geldt zeker in Fontenaille. Het gehucht is maar een voorschoot groot, zodat elk nieuw gebouw meteen het geheel hertekent. De bestaande barakken van de wegenwacht bewijzen dat verrommeling dan op de loer ligt.

Qua constructieve helderheid en eenvoud spant dit ontwerp inderdaad de kroon. Polomés motto is frugalité, soberheid. Hier op het spartaanse af, door de krappe budgetten. Binnen de perimeter van bestaande, verweerde keermuurtjes werd als fundering een gepolierde betonplaat gegoten. Daar kwamen geen uitgravingen aan te pas: de plaat volgt de natuurlijke helling van het terrein. Zo wordt inslaand regenwater meteen naar één zijde gedraineerd. Op die plaat kwam een afgeschuinde randbalk, met rondom uitstekende voeten. Ze vormen een sokkel voor de houtconstructie die optrekkend vocht tegenhoudt.

[…]