A+250
Oktober November 2014
Edito
Christian Kieckens - Hoofdredacteur ad interim
Stevenen we af op een nieuwe wereldbrand? Terwijl een Hasseltse schooldirectie een uitstap naar Brussel schrapt uit vrees voor terroristische aanslagen, wordt er in het Midden-Oosten bitter slag geleverd om een samengaan van ‘staat’ en ‘godsdienst’. We zijn echter op meerdere vlakken wakker geworden in een ‘heerlijke nieuwe wereld’, waar de dingen alsmaar sneller lijken te veranderen. In België – en meer specifiek wat betreft architectuur en stedenbouw – beginnen bestaande normen en typologieën barsten te vertonen. Een zoektocht naar andere manieren van omgaan met kennis en materie dringt zich op.
Het moment is daar om het eens grondig te hebben over ‘sacrale atmosferen’. Hebben wij er nood aan? En zo ja: hoe kan zulk ‘zweverig’ concept concreet vorm krijgen? Vandaag heeft het begrip ‘sacrale ruimte’ niet onmiddellijk meer iets met religie te maken. Deze opvatting schemert ook door in de tekst van Caroline Voet. Ze probeert het ‘heilige’ aspect van architectuur te duiden en te situeren aan de hand van specifieke referenties, zoals de abdij van Cluny, het werk van Dom Hans van der Laan, tot dat van Peter Zumthor toe.
Meer en meer komen ‘ervaring’ en ‘architectuur van de zintuigen’ in de belangstelling, niet in het minst door de teksten van de Finse architect Juhani Pallasmaa. Het is via uitgekiende interventies dat Ann Veronica Janssens met gekleurde glasvlakken in de romaanse kapel Saint-Vincent de atmosfeer weet te wijzigen; de illusie van een derde dimensie, gevat in licht en kleur. Vanuit eenzelfde, punctuele en emotioneel-vakkundige intentie traceren Johan Van Den Berghe en Mira Sanders doorheen hun lesopdrachten de betekenis van het landschap in het schilderij ‘Lam Gods’ van de gebroeders Van Eyck en van de ruïne van Villers-la-Ville. Bertrand Terlinden en Victor Brunfaut kaderen op hun beurt de situatie van moskeeën in Brussel in een gewijzigde aanwezigheid in de grootstad. Tcct plooit in zijn ontwerpen dan weer terug op de hedendaagse relevantie van de kapel als ruimte van verstilling en contemplatie.
Niet louter kerken, synagogen en moskeeën behoren vandaag tot ruimten waar rituelen plaatsvinden. Het laatste decennium werden er een aantal begraafplaatsen en crematoria gerealiseerd die eindelijk meer willen zijn dan louter functioneel. Door de gewijzigde maatschappelijke status van de rooms-katholieke kerk, hebben ook zij een andere betekenis gekregen. Het zenitaal licht, de promenade met landschappelijk uitzicht, tijd en ruimte voor stilte en afscheid,… Zij worden ingezet om een nieuwe architectonische beleving te verwezenlijken die terug aansluiting wil vinden bij de basis van ‘ontvangen’ en ‘afstand nemen’.
Zoeken naar andere omgangsvormen doet zich in architectuur op vele vlakken voor. Binnenkort zullen we ons ook moeten buigen over nieuwe bureaustructuren en hoe onderwijs en onderzoek in architectuur kunnen anticiperen op een gewijzigd wereldbeeld. Her en der zijn er vandaag reeds kiemen aanwezig in studentenprojecten die breken met gekende patronen. Het is dit soort eigenzinnigheid die we nodig hebben om nieuwe inzichten te genereren.
Inhoudstafel
‘Ich glaube, was ich baue’
Christian Kieckens, Thomas Martin
De sublieme ervaring
Juhani Pallasmaa
Nabijheid
Caroline Voet
Het vrije oog
Ann Veronica Janssens – Chapelle Saint-Vincent
Hans Theys
De provocatie van het schijnbaar onmogelijke
Jo Van Den Berghe, Mira Sanders, Katrien Vandermarliere
Moskeeën in Brussel
Victor Brunfaut
Terug naar het ritueel
tcct – projecten
Koen Van Synghel
Gerieflijk en zinvol
AKB, Fondu Landscape – columbaria en urnenveld
Valerie Van de Velde
ACTUEEL
COLUMN
Dirk Somers
VLAAMS BOUWMEESTER
Een taai programma
Open Oproep Crematoria
Maarten Delbeke
CELLULE ARCHITECTURE
Sterke figuur
Théâtre Le Rideau de Bruxelles, Elsene
Vincent Piroux
TECHNIEK
Werfcommunicatie
Philippe Samyn, Denis Mélotte
MATERIAAL
Beton en licht
Jef Marinus
PRODUCT
BOEK
STUDENT
