A+280  Collective Housing

We gingen op zoek naar goede voorbeelden van collectieve woonprojecten in een land met bitterweinig traditie. Binnen de religieuze architectuur zijn hier wel kloosters en begijnhoven gebouwd waar zusters of begijntjes een leefplek deelden, en op het platteland was het samenwonen met meerdere generaties op de boerderij lange tijd de norm, maar verder dan een korte opleving in de jaren 1920 met de Brusselse tuinwijken Le Logis en Floréal, komt het historisch overzicht niet.

Er is ook weinig animo bij de bevolking. Een recente peiling in het ruimterapport Vlaanderen leert ons dat het delen van een atelier of werkplek slechts door 33% van de ondervraagden wordt overwogen, een wasplaats door 26% en een tuin door 23%. De meeste mensen willen hun thuis niet delen uit vrees voor het verlies van privacy, voor de gedeelde verantwoordelijkheid, de nood aan afspraken en het gebrek aan flexibiliteit. Architecten zijn nochtans erg creatief in het uittekenen van nieuwe collectieve woonmodellen, maar daarmee is nog niet elke opdrachtgever of bewoner overtuigd. Die weerstand is begrijpelijk, maar niet noodzakelijk gegrond.

Dit nummer verzamelt recent gerealiseerde of ontworpen woonprojecten die ons nu al antwoorden kunnen aanreiken op de vragen die een brede mentaliteitsverandering voorlopig in de weg staan. Het gaat zowel over gestapelde of geclusterde nieuwbouwwoningen als over de renovatie van bestaande gebouwen, en dit zowel in dorpen als in steden. Bewoners waarderen in de eerste plaats een grote collectieve buitenruimte waar samen of apart wordt gezeten, gegeten, gespeeld, getuinierd. Trappen of gangen blijken extra bruikbare buitenruimte. Binnenin wordt een wasruimte gedeeld, een fietsenstalling, een polyvalente zaal, een speelzolder, leefruimte of keuken. Kortom, we zien een nieuwe vorm van samenwonen ontstaan waarin privacy voldoende ruimte krijgt en bewoners vaak genieten van een gedeelde luxe of het praktische comfort van gedeelde taken. Een aanzet voor een nieuwe woondroom.