Een derde plek voor Ledegem

Op de kruising van twee belangrijke straten door het centrum van het West-Vlaamse Ledegem vervelt een gesloten site. Waar vroeger het centrum De Samenkomst en een school stonden, moet weldra ruimere socio-culturele infrastructuur in een park verschijnen. Op de prijsvraag die het bestuur uitschreef, een Oproep Winvorm, wist het team rond Ae-architecten en Czvek-Rigby het beste ontwerpvoorstel te formuleren. Het bouwt een genereuze derde plek, een park omgeven door publiek programma, een doorwaadbare verblijfsruimte, op een centrale plaats in het dorp.

De locatie van het project leent zich uitstekend tot het vervullen van een centrumfunctie. Het ligt zowel langs de baan tussen gemeentehuis en kerkplein, als naast een straat die verscheidene scholen en verkavelingen verbindt. De oorspronkelijke gebouwen volgen gedwee de straten en verhullen zo een groot binnengebied. Daar bevinden zich lokalen die kunnen worden gebruikt door jeugdverenigingen. Aangezien de school en hal de goede werking van het gebied in de weg staan, wilde de gemeente ze afgebroken zien. In de jeugdlokalen zag ze wél potentieel.

Eerder dan een park te maken in het bouwblok met erin een gebouw, vervolledigen de architecten de gehavende dorpse figuur. Ze planten twee volumes in: een muziek- en kunstacademie —aan de straat langs de scholen— en een polyvalente hal voor de gemeenschap langs de publieke as. De academie sluit aan op de bestaande lokalen, vanuit het binnengebied een langwerpig balkvolume op kolommen. Tussen de gebouwen door ontstaat een vrije ruimte die langs drie zijden toegankelijk is. Het park opent naar de twee straten, maar maakt ook een connectie met de groene ruimte achter de sporthal. Het net van trage wegen zet zich door in het park, en maakt De Samenkomst ook een plaats waar informele verplaatsingen kruisen.

De tijdelijke vereniging laat zich inspireren door de ideeën van Ray Oldenburg, ze wil een derde plek ontwerpen. Iemand kan daar zonder verplichtingen anderen ontmoeten en vrij zichzelf zijn, wat maakt dat dit type plek cruciaal is voor het welbevinden van het individu en het functioneren van de maatschappij. Wil De Nieuwe Samenkomst een succesvolle derde plek zijn, moet de lokale gemeenschap voldoende reden hebben om er te vertoeven. Die is er in overvloed. De polyvalente ruimte is een lege ruimte die door iedereen kan worden ingevuld, in combinatie met de foyer of los ervan. De foyer loopt door in het park, naar de overdekte buitenruimte van de jeugdbeweging, naast de academie. Deze staat open voor bezoek, vrijwel het gehele gelijkvloers kan als tentoonstellingsruimte worden ingezet. Het park staat bovendien open voor elke activiteit van de drie spelers erin, maar zeker ook voor de inwoners van het dorp.

Om de Ledegemnaar meer voeling te geven met de site, heeft het ontwerp veel oog voor het kleine moment. Entrees worden vergezeld door zitbanken, die dienst kunnen doen als bushalte, maar meer als ruimte om te verpozen of om de bloemenpracht te aanschouwen. De gebouwen zijn veelzijdig in volume, een verwijzing naar historische publieke gebouwen, maar vooral een afspiegeling van de ruimtelijke conditie rond de site. Het maakt het geheel zeer contextueel zonder dat expliciet te willen zijn. De Samenkomst heeft het in zich om een centraal forum te zijn in Ledegem, naast de woning of het publieke gebouw dé derde plek voor de gemeenschap.